Punjab Board Class 9 Sangeet Gayan Syllabus for Class -IX 9th Punjab Board 2023-24
Sangeet Gayan Syllabus In Punjabi
ੇਣੀ ਨੌਵੀਂ
ਸਾਲ-2023-24
ਸੰਗੀਤ (ਗਾਇਨ)
ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਲਲਖਤੀ
ਭਾਗ-ਓ
ਹੇਠ ਲਲਖੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪਲਿਭਾਸ਼੍ਾਵਾਂ
1. ਸੰਗੀਤ, ਆਿੋਹ, ਅਵਿੋਹ, ਪਕੜ, ਜਾਤੀ, ਵਾਦੀ, ਸਮਵਾਦੀ, ਅਨੁਵਾਦੀ, ਵਿਲਜਤ, ਲਵਵਾਦੀ,ਸਵਿ, ਜਨਯਿਾਗ, ਆਸ਼੍ਿਯ ਿਾਗ ਲੈਅ;
2. ਸਵਿ, ਸ਼੍ੁਧ ਸਵਿ, ਕੋਮਲ ਸਵਿ, ਤੀਵਿ ਸਵਿ;
3. ਤਾਲ, ਮਾਤਿਾ ਲਵਭਾਗ, ਸਮ, ਤਾਲੀ, ਖਾਲੀ, ਆਵਿਤਨ;
4. ਅਲਾਪ-ਆਧੁਲਨਕ ਅਲਾਪ ਗਾਇਨ ਦੀ ਲਵਧੀ;
5. ਤਾਨ-ਤਾਨ ਦੀਆਂ ਲਕਸਮਾਂ
6. ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸਾਜ਼-ਹਿਮੋਲਨਯਮ, ਇਲਤਹਾਸ ਅਤੇਅੰਗ ਵਿਣਨ;
7. ਭਾਿਤੀ ਸੰਗੀਤ ਲਵਿੱਚ ਵਾਦਾਂ ਦਾ ਮਹਿੱਤਵ;
8. ਜੀਵਨੀ ਉਸਤਾਦ ਬੜੇਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਖਾਂ;
9. ਿਾਗ, ਿਾਗ ਦੇਲਨਯਮ ਅਤੇਇਸ ਦੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇਉਪਜਾਤੀਆਂ;
10.ਆਧੁਲਨਕ ਭਾਿਤੀ ਸੰਗੀਤ (ਲਹੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ) ਕਾਲ ਲਵਿੱਚ ਪੰਲਿਤ ਲਵਸਨ ੰ ਨਿਾਇਣ ਭਾਤਖੰਿੇ
ਜੀ ਦੀ ਸੰਗੀਤ ਪਰਤੀ ਦੇਣ;
ਭਾਗ-ਅ
1. ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਤੇ ਿਾਗ ਭੇਿਵੀ, ਕਾਫ਼ੀ, ਲਬਲਾਵਲ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਆਿੋਹ-ਅਵਿੋਹ ਪਕੜ ਅਤੇ ਸਵਿ ਲਲਪੀ ਸਲਹਤ;
2. ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੀਆਂ ਤਾਲਾਂ-ਲਤੰਨ ਤਾਲ, ਝਪਤਾਲ, ਕਲਹਿਵਾ ਅਤੇ ਦਾਦਿਾ ਤਾਲ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਤੇਤਾਲ ਲਲਪੀ;
ਪਰਸ਼੍ਨ ਪਿੱਤਿ ਦੀ ਿ ਪਿੇਖਾ (ਪਰਯੋਗੀ)
ਨੋਟ ;ਪਰਯੋਗੀ ਪਰੀਲਖਆ ਦੀ ਇਿੱਕ ਟੋਲੀ ਲਵਿੱਚ 9 ਤੋਂਵਿੱਧ ਲਵਲਦਆਿਥੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ। ਪਰਸ਼੍ਨਪਿੱਤਿ ਮੌਕੇ ਤੇ ਲਤਆਿ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਰਯੋਗੀ ਪਰੀਲਖਆ ਦਾ ਪਰਸ਼੍ਨ ਪਿੱਤਿ ਲਤਆਿ ਕਿਨ ਸਮੇਂ ਲਲਖਤੀ ਪੇਪਿ ਦੇ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦਾ ਲਧਆਨ ਿਿੱਖਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਹੇਠ ਲਲਖੀਆਂ ਲਹਦਾਇਤਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
1. ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੇ ਿਾਗਾਂ ਲਵਿੱਚੋਂ ਲਵਲਦਆਿਥੀ ਦੀ ਚੋਣ ਵਾਲੇ ਲਕਸੇ ਇਿੱਕ ਿਾਗ ਲਵਿੱਚ ਵਿੱਿਾ ਲਖਆਲ
ਜਾਂ ਛੋਟੇਲਖਆਲ ਨ ੰ ਅਲਾਪ, ਤਾਨਾ ਸਮੇਤ ਗਾਇਨ ਕਿਨਾ। ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਂ 4 ਲਮੰਟ ਹੋਣਗੇ।
2. ਪਾਠ-ਕ੍ਰਮ ਦੇ ਿਾਗਾਂ ਲਵਿੱਚੋਂਪਰੀਲਖਅਕਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਵਾਲੇ ਲਕਸੇਇਿੱਕ ਲਵਿੱਚ ਵਿੱਿਾ ਲਖਆਲ ਜਾਂ ਛੋਟੇ ਲਖਆਲ ਨ ੰ ਅਲਾਪ, ਤਾਨਾ ਸਮੇਤ ਗਾਇਨ ਕਿਨਾ। ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਂ 4 ਲਮੰਟ ਹੋਣਗੇ।
3. ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੀਆਂ ਤਾਲਾਂ ਲਵਿੱਚੋਂ ਲਕਸੇ ਇਿੱਕ ਤਾਲ ਦੇਬੋਲਾਂ ਨ ੰ ਹਿੱਥ ਨਾਲ ਤਾਲੀ ਦੇਕੇਉਚਾਿਨ ਕਿਨਾ। ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਂ 4 ਲਮੰਟ ਹੋਣਗੇ।
4. ਲਦਿੱਤੀਆਂ ਸੁਿਸੰਗਤੀਆਂ ਤੋਂਪਾਠ-ਕ੍ਰਮ ਦੇ ਿਾਗਾਂ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਿਨੀ। ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਂ 4 ਲਮੰਟ ਹੋਣਗੇ।
5. ਉਪਿੋਕਤ ਿਾਗਾਂ ਲਵਿੱਚੋਂਲਕਸੇ ਇਿੱਕ ਿਾਗ ਲਵਿੱਚ ਭਜਨ, ਸ਼੍ਬਦ, ਲੋਕ ਗੀਤ ਦਾ ਗਾਇਨ ਕਿਨਾ। ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਂ 4 ਲਮੰਟ ਹੋਣਗੇ।
ਲਕਲਿਆਤਮਕ (ਪਾਠ-ਕ੍ਰਮ)
1. ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੇਿਾਗ ਭੈਿਵੀ, ਕਾਫੀ, ਲਬਲਾਵਲ ਥਾਟਾਂ ਦੇਪੰਜ-ਪੰਜ ਅੰਲਕਾਿ;
2. ਿਾਗ ਭੈਿਵੀ, ਕਾਫੀ ਅਤੇਲਬਲਾਵਲ ਲਵਿੱਚ ਛੋਟਾ ਲਖਆਲ, ਆਲਾਪ ਆਿੋਹ ਅਵਿੋਹ ਪਕੜ ਅਤੇਦੋ ਤਾਨਾਂ ਸਲਹਤ;
3. ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਦੇਿਾਗਾਂ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ;
4. ਲਤੰਨ ਤਾਲ, ਝਪਤਾਲ, ਕਲਹਿਵਾ ਅਤੇ ਦਾਦਿਾ ਤਾਲਾਂ ਨ ੰ ਠਾਹ ਦੁਗੁਣ ਲੈਅ ਲਵਿੱਚ ਹਿੱਥ ਨਾਲ ਤਾਲੀ ਦੇਕੇਉਚਾਿਣ ਕਿਨਾ;
5. ਲਕਸੀ ਵੀ ਿਾਗ ਲਵਿੱਚ ਸ਼੍ਬਦ/ਭਜਨ/ਲੋਕ ਗੀਤ/ਦੇਸ਼੍ ਭਗਤੀ ਦੇਗੀਤ ਦਾ ਗਾਇਨ ਕਿਨਾ;
ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕਾਂ
1. ਗਾਇਨ (ਪੰਜਾਬੀ) ਮਰੈਲਟਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਲਈ, ਪੰਜਾਬ ਸਕ ਲ ਲਸਲਖਆ ਬੋਿਿ ਵਿੱਲੋਂ ਪਰਕਾਲਸ਼੍ਤ।
2. ਗਾਇਨ (ਲਹੰਦੀ) ਮਰੈਲਟਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਲਈ, ਪੰਜਾਬ ਸਕ ਲ ਲਸਲਖਆ ਬੋਿਿ ਵਿੱਲੋਂ ਪਰਕਾਲਸ਼੍ਤ।
Sangeet Gayan Syllabus In Hindi
श्रेणी IX वर्ष-2023-24
संगीत (गायन)
पाठ्यचर्या लेखन
भाग-O
निम्नलिखित की परिभाषाएँ
1. संगीत, आरोह, आरोह, पकड़, जाति, वादी, समावादी, अनुवादक, वर्जित, विवादास्पद, स्वर, जनयाराग, आश्रय राग लय
2. स्वर, शुद्ध स्वर, कोमल स्वर, दृढ़ स्वर;
3. लय, आयतन विभाजन, सम, ताली, ख़ाली, आवृत्ति;
4. आधुनिक अलाप गायन की आलाप-विधि
5. टैन-टैन के प्रकार
6. वाद्य हारमोनियम, संगीत का इतिहास और अंग विवरण;
7. भारतीय संगीत में वड़ों का महत्व;
8. जीवनी उस्ताद गुलाम अली खान;
9. राग, रागों के नियम एवं उनकी जातियाँ एवं उपजातियाँ;
10. पंडित विष्णु नारायण भातखंडे के संगीत काल में आधुनिक भारतीय संगीत (हिन्दुस्तानी संगीत);
भाग- एक
1. आरोह-अवरोह पकार और स्वर लिपि के साथ पाठ्यक्रम पर राग भेरवी, खफ़ी, बिलावल का परिचय:
2. पाठ्यचर्या लय का परिचय – तीन ताल, झपताल, कहरवा और दादरा ताल और ताल लिपि;
प्रश्न पत्र की रूपरेखा (योगी)
नोट: प्रायोगिक परीक्षा के एक समूह में 9 से अधिक विद्यार्थी नहीं होने चाहिए। प्रश्न पत्र मौके पर ही तैयार किया जाएगा। प्रायोगिक परीक्षा का प्रश्न पत्र तैयार करते समय लिखित पेपर के पाठ्यक्रम को ध्यान में रखते हुए निम्नलिखित निर्देशों का पालन किया जायेगा।
1. पाठ्यक्रम के रागों में से विद्यार्थी की पसंद के किसी एक राग पर प्रमुख विचार
या छोटे विचार को अलाप, तान के साथ गा रहे हैं. समय -4 मिनट
2. परीक्षकों द्वारा चुने गए पाठ्यक्रम के रागों में से किसी एक में आलाप, तान के साथ बड़ा ख्याल या छोटा ख्याल गाएं। समय -4 मिनट
3. ताली बजाकर पाठ्यक्रम की किसी एक लय के शब्दों का उच्चारण करना। समय -4 मिनट
4. दिए गए स्वरों से पाठ्यक्रम के रागों का परिचय देना। समय -4 मिनट
5. उपरोक्त रागों में से किसी एक में भजन, शब्द, लोकगीत गाना। समय -4 मिनट
क्रिया (पाठ क्रम)
1. राग भैरवी, काफ़ी, बिलावल पाठ्यक्रम के विचार पाँच-पाँच अलंकार ;
2. राग भैरवी, काफ़ी और बिलावल में छोटा ख्याल, अलाप आरोह अवरोह पकड़ और दो तारों के साथ;
3. पाठ्यचर्या रागों का परिचय;
4. तीन ताल, झपताल, कहरवा और दादरा ताल का उच्चारण हाथ से ताली बजाकर दोगुनी लय में करें;
5. किसी भी राग में शबद/भजन/लोकगीत/देशभक्ति गीत गाना;
पाठ्य-पुस्तकें
1. पंजाब स्कूल शिक्षा बोर्ड द्वारा प्रकाशित गायन (पंजाबी) श्रेणी के लिए टिक करें
2. पंजाब स्कूल शिक्षा बोर्ड द्वारा प्रकाशित गायन (हिन्दी) श्रेणी के लिए टिक करें